Morgen arriveert de Amerikaanse president in Israël. Zijn eerste bezoek aan een ander land in zijn tweede termijn. Het Witte Huis heeft de verwachtingen getemperd: de president zal geen voorstellen doen voor heropleving van het vredesproces. In Israëlische politieke kringen is het enthousiasme voor het bezoek gering. Maar beide landen beschikken over een apparaat voor public relations waar je U tegen zegt. Wij zullen dus wel een traan moeten wegpinken bij het bezoek van de president aan het Yad Vashem centrum. De meeste media schrijven over het bezoek als een soort routinematige onderhoudsbeurt in de relatie. Er was de laatste tijd wrijving maar in welke vriendschapsrelatie komt dat nooit voor? Niets nieuws onder de zon? Het lijkt mij onwaarschijnlijk.
De strategische relatie tussen de VS en Israël dateert van midden jaren ’60 van de vorige eeuw. In de kern gaat het om overlappende militaire belangen. Maar zo’n overlap duurt niet eeuwig. Vanaf 1967 heeft Israël gestaag gewerkt aan de kolonisatie van de in dat jaar bezette gebieden. Vanaf 1993 was er het “vredesproces”. Er zou een Palestijnse staat komen in die tijdelijk door Israël bezette gebieden. Het kolonisatietempo werd echter opgevoerd. Honderdduizenden “settlers” vestigden zich met staatssubsidies in de op papier bestaande Palestijnse staat. Amerikaanse presidenten sputterden tegen. Europeanen ergerden zich. Vanaf 2009 speelde de jonge president Obama de kwestie hoog op. Het was vijf voor twaalf met die Palestijnse staat! Bouwstop in de nederzettingen! Netanyahu won, dankzij zijn machtige hefboom: het Amerikaanse Congres. Obama, de “Realpolitiker” trok zijn conclusie. Hij liet het “vredesproces” voor wat het was: een diplomatieke façade.
Israël wordt in het Westen gezien als een joodse staat. In het algemeen wordt gedacht dat er weliswaar een probleem is, maar dat dat opgelost gaat worden door de komende Palestijnse staat. De werkelijkheid is anders. Om te beginnen wonen er in Israël-binnen-de-grenzen-van-1967 1,2 miljoen niet-joden, voornamelijk Palestijnen. Die hebben niet gelijke rechten; dat zou ook niet logisch zijn in een joodse staat. In de bezette gebieden wonen ruim vier miljoen Palestijnen. En inmiddels ook 550.000 joodse kolonisten (volgens sommige moeilijk te verifiëren berichten aanzienlijk meer). Dus, tussen de Middellandse Zee en de rivier de Jordaan ligt een land met elf miljoen inwoners: zes miljoen joden en vijfeneenhalf miljoen Palestijnen. “Onzin”, zegt de westerse diplomaat, “het worden twee staten met twee volkeren.” “Zeer gevaarlijke redenering”, zegt de pro-Palestijn en de progressieve zionist, “Israël heeft geen enkel recht op gebieden als Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever. Wegwezen daar!” “Één staat? Over mijn lijk”, zegt de ware zionist, “dat zou het joodse karakter van de staat teniet doen.”
De zogenaamde twee statenoplossing, een joodse naast een Palestijnse staat, zal niet verder komen dan de vergaderzalen van de internationale gemeenschap. Ik denk dat de Amerikaanse president zal ophouden daarvoor binnenlands en internationaal nog zijn prestige in de waagschaal te stellen. Israël wordt een land van de Middellandse Zee tot Jordanië. Met drie soorten “rechtssubjecten”: burgers (joden), halve burgers (Palestijnse Israëliërs) en non-citizens (overige Palestijnen).
Mogelijk leidt dat tot een nieuwe manier van naar het land Israël kijken.
Jan Schnerr
19 maart 2013
