Macron blijft fascineren. Vorige week begon het met een reeks telefoontjes vanuit Parijs in verband met de Oekraïne kwestie: met Scholz, Navo-baas Stoltenberg, Biden. En uiteraard met Poetin, al op 4 februari (“wij, Rusland, plannen geen invasie”). Een paar telefoontjes, dat klinkt simpel maar ik denk dat voor elk van deze heren het Oekraïne ‘beeld’ zo ongeveer iedere drie dagen verandert: “Meneer de president, er zijn nu ook dertigduizend groene mannetjes gespot aan de Wit-Russisch-Oekraïense grens.” Zo’n serie telefoontjes vindt plaats op woelig water bij voortdurend draaiende wind. Het ging allemaal om de militaire ontwikkelingen aan grens van de Oekraïne. Maar de daaropvolgende reis van Macron illustreert dat er meer aan de hand is.
In 2019 zei Macron tot schrik van iedereen dat de Navo “hersendood” is. De directe aanleiding was dat de Noord-Atlantische verdragsorganisatie Navo-lid Turkije zijn gang liet gaan in Syrië. Daarvoor, in 2017 had de Franse president in zijn toespraak aan de Sorbonne gepleit voor een Europees leger. In die tijd twijfelde Oost-Europa nog niet aan de Amerikaanse standvastigheid om ons subcontinent te verdedigen tegen Rusland en leidende politici in Duitsland konden nog niet geloven dat Donald Trump meer was dan een incident. Het was ook in de tijd dat de jonge Franse president Oost-Europa nog niet zo op zijn netvlies had, een nonchalance die teruggaat tot Chirac (“zij hebben een goede gelegenheid om hun mond te houden voorbij laten gaan”). Inmiddels zijn in Parijs de kaarten opnieuw geschud.
Macron, Frankrijk, bekleedt dit halfjaar het voorzitterschap van de Europese Unie. De president pakte op 7 februari het vliegtuig naar achtereenvolgens Moskou, Kiev en Berlijn en sprak en passant met de Poolse president Duda. Ook dat laatste is interessant, na de Brexit is de Europese Unie een roestig remblok kwijt maar de verwachting dat de resulterende machtsverschuiving alleen Berlijn en Parijs ten goede zou komen lijkt niet bewaarheid. Eigenlijk had Macron vorig jaar samen met Merkel en dan wel namens de hele EU een fundamenteel gesprek willen voeren in Moskou maar er was onder de 27 EU-leden geen meerderheid voor zo’n mandaat aan het Berlijns-Parijse duo. Washington stapte in het vacuum.
Macron, hard maar flexibel opereert sinds enige tijd buitengewoon coöperatief binnen de Navo. Blijkbaar heerst in Parijs de gedachte dat Europese soevereiniteit – dat wil in de Franse visie op zijn minst zeggen, een Europese defensie – niet sneller naderbij komt door provocatief afstand te nemen van de Amerikaanse defensieparaplu en daarmee de VS, Duitsland en Oost-Europa aan het schrikken te maken. Dit maakt dat Macron, zeker nu Duitsland nogal omzichtig manoeuvreert in het Oekraïne gebeuren zich wel wat kan veroorloven. Richting Oost-Europa komt daar bij dat Frankrijk tot opluchting van Polen en consorten het voortouw heeft genomen bij het streven om kernenergie een plaats te geven in de Europese energietransitie. Intussen geeft Macron te kennen dat hij (nog steeds) graag met de Duitse bondskanselier naar Moskou zou willen gaan. Wat is het toch een keurige man! Hij is ook goed op weg naar de aanstaande presidentsverkiezingen in Frankrijk. Terwijl zijn concurrenten als een kluwen vechtende hondjes over het televisiescherm rollen, vliegt hun president als Jupiter door de stratosfeer om in verre hoofdsteden de werkelijk grote zaken te regelen.
Komt er oorlog? In de Oekraïne denkt men van niet. Ondanks dat men daar weet dat artikel 5 van het Navoverdrag niet op de Oekraïne van toepassing is: een aanval op één lid van de Navo is “een aanval op ons allen”. Niemand komt dus, althans geen Navolid. Rusland, met een economie zo groot als die van de Benelux heeft geen belang bij een dure oorlog. Wel wil het de garantie dat de Oekraïne geen lid wordt van de Navo. Die garantie krijgt het niet, hooguit dat een eventueel lidmaatschap niet vóór Sint Juttemis aan de orde zal zijn (dus ongeveer tegelijk met Georgië) en dat is voor Moskou ook wat waard.
De Navo? Ooit wordt het een sta-in-de-weg voor de soevereiniteit die Europa nodig heeft. De VS? Tussen nu en eind deze maand zou blijkens informatie “uit Amerikaanse inlichtingenkringen” de oorlog wel eens uit kunnen breken. De grond in de Donbass zou nog bevroren zijn zodat tanks er goed overheen kunnen rollen. Enfin, in Heemstede (ik kom hier nogal eens op de Binnenweg) is het hamsteren nog niet begonnen.
