Ik probeer al kranten lezend en websites bezoekend overzicht te behouden in deze turbulente tijd door continuïteiten en discontinuïteiten te inventariseren. Concreet: leidt de oorlog in Oekraïne momenteel tot een fundamentele verschuiving? Zo ja, welke? Voor het beantwoorden van zo’n vraag wordt meestal verwezen naar geschiedenisboeken die daarover in de toekomst zullen verschijnen. Gezien mijn leeftijd loop ik daar toch maar op vooruit. 

De turbulente context van de oorlog in Oekraïne bestaat uit: pandemie, klimaatramp, opkomst van China, onzekerheid over Amerikaans leiderschap en over de bestendigheid van de economische globalisering. En specifiek voor Europa, een historisch gezien ongekend snelle verschuiving van soevereiniteit van (nu) 27 staten naar één supranationale entiteit, de EU.  

Schokken

1. Geleidelijke ineenstorting van het politieke centrum in Rusland wordt denkbaar.
2. Inzet van kernwapens op Europees grondgebied ligt (weer) op tafel.
3. Russische leger is zwak en raakt evenals de economie, technologisch achterop.
4. China neemt voorsprong op Westen bij het ‘inkapselen’ van Rusland.
5. Groeiend besef disbalans militaire zwakheid en economische kracht Europa.
6. Wit-Rusland moet zich opnieuw positioneren tussen Rusland en EU.
7. ‘Ontrouw’ van India en de Arabische oliestaten aan de Amerikaanse macht.
8. Sanctie-macht van Europa is groter dan aangenomen.
9. De energievoorziening van Europa is kwetsbaar maar lijkt oplosbaar.

Continuïteiten

1. Rusland blijft gewoon aan Europa grenzen, van Finland tot Bulgarije. Het blijft het grootste land ter wereld, grenzend aan de Stille Oceaan, China, het Poolgebied en Zuid-Azië tot en met Turkije.
2. De Russische maatschappelijke orde verliest niet snel zijn autoritaire karakter.
3. Het strategische belang van Europa voor de VS neemt toe.
4. Duitsland is de spil in de EU en verhult dat zoveel mogelijk.
5. Vermogen om in machtsverhoudingen te denken is in Duitsland ver weggestopt.
6. Blokvorming vanuit militair denken om Amerikaanse macht te attaqueren: Cuba 1960, Georgië 2008, Krim 2014, Donetsbekken 2014-2022, Taiwan komende jaren.
7. Kernwapen als laatste garant tegen ‘regimechange’.
8. Klimaat steeds meer drijfveer voor geostrategische samenwerking.

En nu?

Wat moet je met al die complexiteit? Nog los van de vraag of het volledig klopt wat hierboven staat en of het in volgorde van belangrijkheid is opgetekend. Wij wonen in een klein landje, minuscuul op wereldschaal. Is het daarom ‘allemaal brand buiten onze wijk’? Niet als je vindt dat onze toekomst wordt bepaald door succes of falen van de Europese Unie die momenteel op een kruispunt staat. En dat in Den Haag alleen nog de puntjes op de ‘i’ worden gezet hoe belangrijk ook voor het dagelijks leven. Niet als je vindt dat wij in het beste deel van de wereld leven met stevige nationale democratieën. Dit werelddeel met de rijkste cultuur, dat na 2500 jaar een reusachtig erfgoed koestert en dat zich de laatste honderdvijftig jaar heeft omgevormd van een verzameling losse staten die economische imperia elders op de wereld creëerden, tot een niet-oorlogvoerend federatie-achtig staatsverband dat vooropgaat in de strijd tegen de komende klimaatramp. Deze rare entiteit, de EU, scoort wereldwijd het hoogst op welvaart gecombineerd met welvaartsverdeling, op gezondheidszorg, veelpartijendemocratie, goed bestuur, scheiding van kerk en staat, onafhankelijke rechtspraak, humaan strafrecht en nog zo wat. Europa gaat beter uit deze ‘Oekraïnecrisis’ komen, denk ik. De Oekraïners op den duur ook, valt te hopen.