4WD ’s en kamelen. Toen Wilfred Thesiger van 1945 tot 1950 door de Rub al Khali trok verkeerden de woestijnnomaden daar nog in de middeleeuwen. Of beter wellicht: in de vroeg-Germaanse tijd als wij een vergelijking zoeken met onze (half-)nomadische voorvaderen. Stammencultuur, extreem eergevoel, absolute trouw, slaven, vee, vrouwen, ongevoeligheid voor pijn en dood. De enige link met de twintigste eeuw die Thesiger zich veroorloofde was zo te zien een fotoapparaat. Gelukkig. Anders hadden wij nooit kennis kunnen maken met de mooiste wilde die ik ooit op foto of film (zelfs Amerikaanse) ben tegen gekomen: Bin Ghabaisha. Thesiger zelf verwilderde tijdens de barre reis tot op zekere hoogte, wat onder andere blijkt uit de foto hieronder. “When in Rome, do as Romans do.”
De Rub al Khali, “Het Lege Kwartier”, is een verschrikkelijk gebied. Het beslaat de onderste helft van het Arabisch Schiereiland. Zelf ben ik ooit zonder airconditioning bij 45 graden Celsius door de Algerijnse woestijn getrokken. Maar dat schijnt een uitje te zijn (los van het verschil tussen de rug van een kameel en een Taunusbusje) in vergelijking met het doorkruisen van Het Lege Kwartier.

Ik keek dus vol ontzag naar beneden, kort voor de landing op het vliegveld van Dubai. Kale, omheinde stukken land met in het midden een nomadentent schoten af en toe onder ons door. Daarna kwamen de buitenwijken van Dubai en flitste de 21e eeuw onder ons door.
Ik stelde mij hotels voor, nachtclubs, casino’s, vijvers en traag voort schuivende rijen limousines van het betere soort. In een van de villa’s tegen een heuvel zag ik in mijn verbeelding de oude Bin Khabaisha, te oud om zich nog te laten vervoeren, behalve als de emir naar hem vroeg. Het vliegtuig knalde intussen tegen de landingsbaan. Zijn kleinzoons kwamen geregeld over uit New York en Londen van waaruit zij de investeringsmaatschappijen van de familie beheren. Als hij door het houten traliewerkje in de muur naast zijn fauteuil kijkt in de richting van de haven, dan ziet hij westerlingen hun hotel binnen gaan. Uit een taxi kruipend. Zonder personeel. Armoedzaaiers uit het Westen. Vergezeld door vrouwen die zij niet in de hand hebben. Geen eergevoel. Zonder besef van eeuwenoude tradities.

Twee decennia later, in 1970 is Thesiger nog eens teruggekeerd naar het gebied. Toen hij in 1950 vertrok was de Iraq Petroleum Company nog maar net begonnen met het zoeken naar olie. Bin Ghabaisha ontving de twintig jaar ouder geworden Thesiger in zijn tent voor een groot feestmaal. Kamelen stonden er nog maar de tocht vanaf het vliegveldje werd volgens het voorwoord in een latere uitgave van “Thesiger”, afgelegd in een luid toeterende colonne Landrovers.

Anno 2013 rijdt de toerist over een viaduct boven het uitgestrekte Dubai. Hij stopt bij “The Mall of the Emirates”, één van de vele. Deze “mall” heeft 1200 winkels.

Bin Ghabaisha moet nu ruim tachtig jaar oud zijn. Op weg naar het hotel bespiedde ik aandachtig dure auto’s met chauffeur en met mogelijk achterin een grijsaard met de markante kop van Bin Ghabaisha. Maar nee. Het kale betonnen huis dat Thesiger in 1970 nog gezien had en waarin het vee en de vrouwen van de familie zaten, zal intussen vervangen zijn door een weelderige villa. Onze held heeft natuurlijk in de jaren ’70 namens de familie en de verwanten daaronder, een deal gesloten met de emir waarin hij gewapende mannen leverde in ruil voor een deel van de olieopbrengst. Ik gaf hem in gedachten grijs haar en een diep doorgroefd, zongelooid gezicht in een poging om het beeld van de foto mee te laten groeien met de tijd.
Maar ik heb hem niet gezien.

Intussen moet je, diep in gedachte door Dubai lopend, uitkijken voor de “four-wheel-drives”. Alhoewel, ze rijden langzamer dan bij ons, minderen onhoorbaar vaart en wachten tot je aan de overkant bent. Met hun trage gang, de dikke lippen op hun snuit en hun ondoorgrondelijke donkere ruiten, zijn zij net kamelen die verdwaald zijn in de eenentwintigste eeuw.

Jan Willem (bin) Schnerr,
7 januari 2013

Foto door Wilfred Thesiger; Bin Ghabaisha, rond 1947

Wilfred Thesiger eind jaren ’40 tijdens de tweede oversteek van de Rub al Khali

Mall of the Emirates, januari 2013: “Shopping is just the beginning”