De scheidslijnen in de globale economie worden steeds meer zichtbaar. De concurrentie tussen de drie grote machtsblokken, de VS, Europa en China neemt toe. De gezamenlijke ideologische basis van de VS en Europa – het neoliberale model – wekt niet de indruk in een terminale fase te zijn beland, maar desondanks groeien de belangen van beide continenten uit elkaar. Trump is daarvan niet de oorzaak, maar een symptoom.
De Europese Unie is een zeer ijverig producent van normen die het economisch verkeer reguleren. In het verleden ging het om technische harmonisatie en geleidelijk ook normen op het gebied van veiligheid en gezondheid. Sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw nam normering op boven-nationale, Europese schaal zijn grote vlucht. Het gaat nu om een markt van veel meer dan 500 miljoen mensen, inclusief landen als Noorwegen, Zwitserland en verschillende toetredingskandidaten. Veel ruimer, gevarieerder en strategisch belangrijker is inmiddels de voorthollende normering – ruimer geformuleerd: grensbepaling door overheden – van het economisch leven op terreinen waar normatieve opvattingen van ethisch-politieke aard doorslaggevend zijn, zoals milieu en privacy.