Category Archives: Klimaat

Klimaat in het politieke midden. GroenLinks nog niet.

Posted on by

De kans op een kabinetscrisis dit of volgend jaar is nog steeds aanzienlijk. Jesse Klaver zal dan leiding moeten geven, misschien zelfs aan een kabinet. De Franse Groenen laten zien hoe je faalt.   

Klimaat, economie, veiligheid

Het is al de politieke trend ten noorden van de lijn Bretagne – Tirol: ‘groen’ en ‘klimaat’ en ‘natuur’ komen aan in het politieke midden. Ook in Nederland. Het CDA begrijpt het nog niet, een deel van de VVD-achterban begint het te snappen. In de PvdA zullen eerst de gestaalde kaders overtuigd moeten worden. Dat laatste gaat nog een tijdje duren. Als in de komende jaren in Europa en Nederland drie thema’s in het centrum staan – klimaat, economie, veiligheid – dan moet GroenLinks kiezen. In theorie zit deze partij op rozen: zij bezet het toekomstthema klimaat/natuur al tientallen jaren en heeft historisch gelijk gekregen. Maar een fundamentalistische omgang met het thema economie kan een leidende rol in Nederland en een goede positie in Europa verknoeien.

Fritz met collega’s in circus Barnum & Bailey, Tours (Wiki)

Olifant Fritz in het midden

Bij de Franse groenen lijken vooralsnog de fundamentalisten te hebben gewonnen, de dromers van een betere wereld. Zo werd in Tours onlangs een straat vernoemd naar olifant Fritz. Die was op brute wijze gedood. De arme Fritz moest dagelijks in een circustent optreden, uiteraard zonder zijn uitdrukkelijke toestemming, hij brak uit zijn gevangenschap en rende de stad in. Men doodde hem. Fritz heeft lang op eerherstel moeten wachten want de uitbraak vond al plaats in 1902. De interne partijstrijd bij les Verts gaat intussen door: de succesvolle leider Yannick Jadot bond zich bij de presidentsverkiezingen vorig jaar een stropdas om – in groen Frankrijk een beladen, op het politieke midden gerichte daad – maar toch bleef electoraal succes uit. De radicale eco-feministe Sandrine Rousseau reed hem namelijk effectief in de wielen. De kiezers uit het midden bleven weg bij de Groenen.

Handelsverdragen, … brrr!

Ook onze eigen Jesse Klaver zit met een probleem. Hij moet nu in de Eerste Kamer een gezamenlijke fractie GroenLinks/PvdAinzetten in het algehele parlementaire en mediale spel. Gaat het linkse blok straks bij elk Europees handelsverdrag dwarsliggen? Farah Karimi in de Eerste Kamer over het CETA-verdrag met Canada: “CETA betekent meer, meer en nog meer groei; meer, meer en nog meer uitputting van de aarde; meer, meer en nog meer productie en consumptie; meer, meer … etc.” Is Canada een griezelig land en redt groen Nederland zich wel alleen in de wereld? Enfin, onderhandelingen met Zuid-Amerika en Australië komen eraan.

GroenLinks maakt terecht een punt van de scheve vermogensverdeling. Maar welke ‘werkende’ wordt enthousiast van zo’n oude sociaal-democratische slogan: “Bedrijven hebben jarenlang torenhoge winsten gemaakt dankzij de inzet van werkenden. Maar werkenden hebben hier nauwelijks wat van teruggezien. Te veel van hen leven in armoede. GroenLinks vindt dat een baan van 32 uur voor iedereen genoeg moet zijn …”

Wie klimaat centraal stelt moet niet vooraf nog even de economische structuur van Nederland en Europa willen veranderen.

Duitsland als lakmoesproef

Misschien nuttig om naar Duitsland te kijken: cultureel op dezelfde breedtegraad en vergelijkbare economische structuur. Wel heeft Duitsland internationaal gewicht in tegenstelling tot ‘Den Haag’. Daardoor hebben de Groenen daar meer gevoel voor internationale politiek en een Gespür voor wat in de grote wereld haalbaar is. Zij hadden vorig jaar een fantastisch verkiezingsjaar, zij bezetten cruciale posten in de regering Scholz. De pragmatische vleugel wint het al jaren van de oude de-wereld-is-slecht stroming en olifant Fritz-achtige symboliek. Habeck (vice-kanselier!) en Annalena Baerbock (minister van Buitenlandse Zaken!) stonden lang afwisselend nummer een en twee in de populariteitspolls. Maar vooral Habeck staat nog een zware tijd te wachten.   

Intussen blijft de Duitse groene politicus Boris Palmer met zijn klompen door de fundamentalistische porceleinkast lopen. De ‘fundis’ wilden hem uit de partij gooien maar zijn spectaculaire verkiezingsresultaat maakte tot voor kort een eind aan dat voornemen. De Frankfurter Allgemeine concludeerde: Een ecologische politiek die op resultaat is gericht en niet op geloofswaarheden, heeft in Duitsland potentieel de steun van een absolute meerderheid.

De apocalyps, Extinction Rebellion en de zondige mens

Posted on by

Er dreigt een klimaatramp. Dat leidt tot angst en extreme acties. In Duitsland viel de politie woensdag op vijftien plaatsen binnen bij Letzte Generation. Morgen wordt in Den Haag de A 12 weer geblokkeerd.

De ondergangsgedachte bij de activistische kern doet denken aan voorbije apocalyptische tradities. Extinction Rebellion, Scientist Rebellion en Letzte Generation, zij verenigen elementen van de christelijke Eindtijd en van het marxisme. Er zijn overigens om te beginnen, twee verschillen tussen de aloude christelijke wereldondergang en de zich voltrekkende klimaatramp: a. de mens speelt nu een hoofdrol bij het ontstaan en b. de mens kan er iets tegen doen. Er is geen God in het spel die ons straft of die ons kan helpen.

Deze stellingen doen dus niets af aan de ernst van de feitelijke situatie.

Met het goeddeels verdwijnen van het kerkelijke christendom in Europa ontstaat er blijkbaar ruimte voor een nieuwe invulling van de apocalyps. De ingrediënten? 1. De wereld gaat ten onder. 2. Er is een voorhoede die de waarheid verkondigt. 3. Er zijn zondaars, die de mensheid in het verderf voeren (en zij zijn onverbeterlijk). 4. De andere mensen zijn onwetend maar zij kunnen de wereld redden door tot inzicht te komen.

Het heilige land

Tien jaar terug stond ik op de Olijfberg iets ten oosten van Jeruzalem. God zou daar staan op de dag des oordeels. Wat ik er voelde was een kleiner apocalypsje, namelijk het komende einde van Israël als joodse staat. Extinction Rebellion ziet het blijkens zijn website groter: “We stevenen af op de zesde massa-uitsterving”. Met veel goede wil zou je kunnen zeggen dat het een politieke beweging is die eisen formuleert in de richting van de overheid. Maar de uitstraling is eerder die van een opwekkingsbeweging die niets verwacht van de onverbeterlijke elite en alles van het binnenkort tot inkeer gekomen volk. Hier raakt de beweging ook aan het marxisme.

Marx

In de negentiende eeuw ontstond een niet- of half-religieuze apocalyps-achtige toekomstvisie, het marxisme. Ruw samengevat 1. Het kapitalisme is de wortel van alle kwaad. 2. De meeste mensen (het ‘volk’) zijn goed maar een minderheid (de uitbuiters) hebben de macht waardoor wij naar de afgrond glijden. 3. Wanneer de ellende zijn dieptepunt bereikt breekt de revolutie uit, de slechten worden geëlimineerd, welvaart en macht worden eerlijk verdeeld. Het ‘wetenschappelijk’ marxisme bestaat nog steeds. Het is een gesloten denksysteem waar geen speld tussen te krijgen is. Slappe aftreksels vindt men in de Nederlandse politiek bij de SP en op de linkerflanken van GroenLinks en de PvdA (de ‘markt’, de ‘grote bedrijven’).

Geen andere wereld

Aannemende dat je (zoals ik) het klimaatprobleem ziet als het grootste wereldprobleem in de komende halve eeuw, dan is via het apocalyptisch denken – zowel in de post-christelijke als in de marxistische variant – geen oplossing te vinden. De christelijk-religieuze variant biedt uitzicht op een betere wereld dan de wereld die wij kennen. Wij kunnen de zondaars bestrijden en zo de huidige wereld vervangen door de betere. Zij die de waarheid kennen brengen de rest van de mensheid tot inkeer. Maar als je niet gelooft in het bestaan van die betere wereld dan zit er niets anders op dan de politieke weg te volgen.

De gedroomde wereld komt te laat

Het bezwaar tegen het wetenschappelijk (het serieuze) marxisme is tweeledig. Het eerste bezwaar is fundamenteel: onze reële wereld kent veel complexiteiten die buiten het marxistisch denkmodel vallen. Het loopt dus fout als men op basis van dat model de onafwendbaarheid van een bepaalde toekomst gaat voorspellen. Ten tweede, een praktisch bezwaar: het leerstuk van de Verelendung (steeds bredere lagen van het volk verarmen en een steeds kleiner deel wordt almaar rijker). De snelheid van die neergang van het volk is door de marxisten na Marx zodanig genuanceerd dat het best nog wel honderdvijftig jaar zou kunnen duren vóór de verlossende revolutie uitbreekt. Wat men daar ook van vindt, het is te laat voor het klimaatprobleem.

Blijft dus over: de politieke weg. Dat is voor veel christenen-zonder-god en zeker voor marxisten-zonder-Marx moeilijk te accepteren: regeringen behartigen immers in onze ‘neoliberale’ maatschappij vooral de belangen van de ‘markt’ en de ‘grote bedrijven’. Toch, in deze zondige wereld zullen de regeringen in Den Haag, Brussel, Parijs, Washington, etc. het moeten doen. Er zijn aanwijzingen dat ook Gretha Thunberg een beetje die kant op beweegt. Hopelijk geldt dat ook voor de demonstranten die morgen de A 12 in Den Haag gaan blokkeren.

Groene politiek en het optimisme

Posted on by

De Nederlandse politiek wordt provincialer en de traditionele media krimpen mee. Haagse macht glipt al jarenlang weg richting Europese Unie. Prima volgens mij, al wordt daar ook anders over gedacht. Grappig eigenlijk: bij de komende verkiezingen voor de Provinciale Staten is stikstof ineens top-issue en laten daar nou juist op EU-niveau al besluiten over genomen zijn. Dat zal wat worden als BBB en JA21 straks merken dat zij lid worden van een uitvoeringsmachine. In ieder Nederlands provinciehuis staat straks een olifant in de kamer: de naderende klimaatramp. Hoe gaat het eigenlijk met onze enige echte klimaatpartij?

Jesse Klaver kijkt naar de formule 1 races en vindt die leuk. Dat zei hij in een praatprogramma een paar dagen geleden. Hij wist zelfs hoe de kwalificaties waren verlopen. Een verrassing bij een politicus die – als ik het goed zie – de leider zou kunnen worden van een fusiepartij op links. Op zijn weg daarheen kan een klein maar belangrijk deel van Klavers toekomstige achterban zijn probleem worden, namelijk het wat humorloze partijkader van de PvdA.   

Het PvdA-kader lijdt aan een soort gereformeerde besmettingsangst: wie met pek omgaat wordt ermee besmet. In politieke termen: “wie van onze partij succesvol opereert in ‘Den Haag’ in de landelijke politiek, die houden wij scherp in de gaten dat is onze plicht en onze opdracht (en onze machtsbasis en onze reden van bestaan)”. Drijft onze man die daar in het Haagse Torentje in en uit loopt (of er als minister-president zijn bureau heeft) niet te veel af naar ‘de markt’? Diederik Samson is het klassieke voorbeeld van zo’n sociaaldemocraat. Zijn succes en zijn kwaliteit zijn hem in de Amsterdamse partijburelen tot op de dag van vandaag niet vergeven. Hij zit sindsdien in een zeer invloedrijke positie in Brussel. Het Europese klimaatbeleid vaart er wel bij.

Klaver is een talent in de Nederlandse politiek. Hij loopt al een flinke tijd mee maar brak nog niet echt door. In het begin dacht ik, laat hij iets richting het midden van de Nederlandse politiek opschuiven, laat hij met zijn persoonlijkheid de GroenLinks achterban uitbreiden ver buiten die oude kern van wandelaars op geitenwollen sokken en de ‘generatie’ die zich aan mooie schilderijen vastplakt, kortom met mensen die intuïtief aanvoelen dat het aanpakken van het klimaatprobleem niet kan wachten op “het fundamenteel veranderen van de economische structuur”. Vooral niet als die laatste erg vaag wordt geformuleerd en er impliciet ook nog vanuit wordt gegaan dat Nederland in de wereld voorop kan lopen met zo’n structuurverandering.  

Het vermogen ergens plezier in te kunnen hebben, om iets simpelweg leuk te vinden zelfs al hoort het in de categorie “oppervlakkig vermaak” is voor een politicus belangrijk. Een leider op links moet niet geobsedeerd zijn door zorgelijke ontwikkelingen, onrecht en dingen die fout gaan. Ook positieve ontwikkelingen zien bedoel ik en je hersens niet laten afdrijven naar doemscenario’s. Politiek is problemen benoemen in praktische termen en ze gaan oplossen. Sla dat vergaderzaaltje met gemelijke partijkaders een keer over en geef je over aan de verslavende aanblik van die prachtige, monsterachtige racewagens die als vluchtende kakkerlakken over het asfalt schieten. Max Verstappen vanaf pole-position! En trouwens, formule 1 of synchroonzwemmen dat maakt niet uit.

Ik neem aan dat Klaver ook kijkt naar hoe de Grünen in Duitsland meeregeren. Als je ziet hoezeer klimaat en natuur op dit moment ook in ons land zijn aangekomen in het midden van de samenleving dan heeft de partij een erg bescheiden plaats in de Nederlandse politiek. Robert Habeck zou het Duitse model voor een toekomstige Jesse Klaver kunnen zijn. Hij is minister Economische Zaken en Klimaat, een essentiële combinatie in de komende jaren. Ook Habeck heeft te maken met partijbureaucraten, doemdenkers en ideologische Strijders Tegen Het Kwaad. Habeck en Klaver zijn beiden politieke slangenmensen en kunnen een goed verhaal overbrengen via de media: decarboniseren zonder de-industrialisatie en werkloosheid.

Annalena Baerbock en Robert Habeck

Waarom komt Jesse Klaver in een belangrijke lezing in hemelsnaam met Joop de Uyl aanzetten? Hier spreekt Habeck vanuit het politiek incorrecte oord Qatar. En hier spreekt hij op gedurfde wijze die kiezer toe die alleen uit zijn stoel komt als de overheid betaalt (zet het schuifje op 6.00 minuten). Klaver zal zich moeten richten op het thema klimaat en economie. Niet alleen, om het op z’n Duits te zeggen als Fundi maar ook als Realo. Niet klagend en verwijtend en zoekend naar schuldigen maar optimistisch. Mijn gevoel zegt mij namelijk dat groene politiek economisch mogelijk is en de komende dertig jaar succesvol zal zijn. Habeck krijgt dit jaar voor zijn communicatie de belangrijke Ludwig-Börne-Preis.