Meloni is lange tijd onderschat. Zij was ook heel jong toen zij jaren geleden in een regering Berlusconi zat. Nu is zij 45 jaar en wordt waarschijnlijk de nieuwe Italiaanse premier. In vier jaar ging haar partij van vier naar zesentwintig procent. Zij heeft weinig regeringservaring, laat staan op Europees en internationaal niveau. Met argusogen wordt naar haar partij Fratelli d’Italia – Broeders van Italië – gekeken. “Neofascisten.”

Binnen haar partij heeft Meloni eerder al een beperkte opruiming gehouden. Toen Calogero Pisano in 2014 Hitler een „groot staatsman“ noemde gooide zij hem eruit. Dat gezag had zij dus al, intern. Daarna opende zij de jacht op de geslepen rechtse volksmenner Salvini en de machtige miljardair Berlusconi. Tot stijgende verbazing van de politieke establishment degradeerde zij beiden tot de nummers twee en drie op rechts: respectievelijk 26,1%, 8,8%, 8,1%. Zij handelde strategisch, zo liet zij toe dat Salvini de hoofdrol kon blijven spelen bij het ‘beschermen’ van Italië tegen immigranten. Bij elkaar genomen kunnen Meloni, Salvini en Berlusconi met deze verkiezingsuitslag nu een regering vormen. Progressieven in Italië en voorvechters van LGBT-rechten gaan geen leuke tijd tegemoet. Ook Berlijn, Parijs, Brussel (en Washington) kijken gespannen toe, zij het naar iets anders.

Komen er nu grote conflicten binnen de Europese Unie? Dat zou een slecht moment zijn. Ik heb er enkele Europese media op nagelopen (Amerikaanse media en denktanks schieten vaak toch tekort in kennis van Europese zaken). Punt een: Meloni heeft via verschillende internationale media, waar haar achterban in Italië geen kennis van neemt, duidelijk gemaakt dat zij haar land niet uit de eurozone laat staan uit de EU wil halen. Een ander punt is de affiniteit met Rusland en zijn sterke man die breed leeft in rechts Italië. Ook daar heeft de ster van Fratelli d’Italia afscheid van genomen. Minstens zo belangrijk zijn de overwegingen die haar tot deze strategische opstelling hebben gebracht. Overigens: vergelijk haar met de Franse Marine Le Pen die jaren heeft gedaan over deze zelfde strategische draai en met Matteo Salvini die zelfs nu nog niet zover is. Tegenover buitenlandse (Europese) verslaggevers en werkgeverskringen heeft zij als belangrijkste overweging gegeven dat Italië enorm profiteert van Europese hulp. Het land krijgt de grootste bijdrage uit het postcorona Europees Herstelfonds. Zij steunde tijdens de verkiezingscampagne de buitenlande politiek van Draghi, inclusief die ten aanzien van Oekraïne. In het algemeen promootte zij een “politiek van matiging” en liet zij de scherpslijperij over aan Salvini.

In 2018 deed Meloni een poging in de Italiaanse grondwet vast te leggen dat Italiaans recht altijd de voorrang had op Europees recht. Vergeefs. Kort daarna volbracht zij een belangrijke ‘Wende’: „Anderhalf procent van onze export gaat naar Rusland, tachtig procent naar Europa. Dan is de keuze duidelijk.” Wel kondigde zij aan dat zij binnen de EU het Italiaanse nationale belang ‘offensiever’ zou gaan verdedigen. Met name zou zij de aanval openen op het corset van hervormingsvoorwaarden dat aan die 200 miljard is vastgeknoopt. Sommige kenners voorspellen dat Meloni daarmee in Brussel zal vastlopen. Aan de andere kant: de Europese Unie heeft veel ervaring met nieuwgekozen politici die een campagne achter de rug hebben, gebaseerd op ‘eigen land eerst’. Het antwoord daarop was meestal dat de betrokken regering na ‘harde onderhandelingen’ een symbolische zege krijgt toegeworpen.

Italiaanse Europadeskundigen

Andrea de Petris van het Centrum voor Europese Politiek (CEP) in Rome: “De Italiaanse economie zal in de komende jaren nog sterker dan tot nu toe aangewezen zijn op financiële hulp door de EU en een vertrouwensrelatie met de Europese Centrale Bank.” En: “Deze rechtse regering zal [in Europees verband] tandeloos zijn.” Arturo Varvelli, hoofd van het bureau van het European Center On Foreign Relations (ECFR) in Rome heeft een interessante analyse. Hij zegt dat Draghi in zijn korte regeerperiode heeft laten zien en ook actief heeft gecommuniceerd, hoe Italië door niet primair als slachtoffer te ageren effectiever zijn belangen binnen Europa kan behartigen. De Russische aanval op Oekraïne heeft de russofielen in Italië verder in een hoek gedreven.

De FAZ schrijft vanmiddag: Draghi war nicht der Messias, und Meloni ist nicht die Teufelin. Mit den Wahlen vom Sonntag ist Italien zur politischen Normalität zurückgekehrt.