De sfinx van Berlijn spreekt

De kop boven het voorpagina artikel van de Frankfurter Allgemeine Zeitung vanochtend: Merkel: Wir Europäer müssen unser Schicksal in die eigene Hand nehmen. Zij zei dat op een verkiezingsbijeenkomst in Beieren, in reactie op het optreden van Trump de dagen ervoor. Die Zeiten, in denen wir uns auf andere völlig verlassen konnten, die sind ein Stück vorbei. Das habe ich in den letzten Tagen erlebt. Jürgen Hardt, coördinator van de Duitse regering voor de transatlantische betrekkingen, deed het vanmorgen in “Die Welt” nog een dunnetjes over. Dit is leiderschap. De kleinere landen zullen volgen.

De show van Donald Trump en de Europese leiders die licht geneneerd glimlachend om hem heen bewogen, liet niet iets totaal nieuws zien. Maar niet eerder was het zo duidelijk zichtbaar: de opkomst van de Europese Unie tast Amerikaanse belangen aan. Het gaat om economie, de Navo, waarden en schone lucht.

Merkel in Djedda met succesvolle vrouwen: “wanneer mogen jullie auto rijden?”

Economie

De aanval van Trump is gericht op Duitsland. Dat exporteerde in 2016 270 miljard euro meer dan het importeerde. De Duitse economie loopt als een trein, hun auto’s en machines zijn zeker in de VS en Engeland veel gevraagd. Het gekke is: dat surplus dat binnen stroomt wordt vooral geïnvesteerd in … de VS en Engeland. Ook Frankrijk klaagt trouwens over het Duitse succes. Maar tussen Frankrijk en Duitsland is een deal mogelijk. Die vereist dat Duitsland die investeringsmiddelen omleidt naar Europa, vooral naar Frankrijk en Zuid-Europa. Bijvoorbeeld op voorwaarde dat Macron zijn economie hervormt. Als de ECB dan ook nog de rente de kans geeft om te stijgen, dan komt het geld ook echt naar Europa. Dan is de deal ook aan de Duitse pensionados te verkopen (bovendien zijn tegen die tijd de Duitse verkiezingen achter de rug). Het probleem met Trump is van chronische aard.

Navo

“Europa moet eindelijk eens 2% van het nationaal inkomen aan defensie besteden. Dat is op de Navo-top van 2014 besloten.” Trump doet alsof dat onmiddellijk moet en dat Europa zelfs ook met terugwerkende kracht moet bijpassen. Terwijl in 2014 is afgesproken – wat men ook van die afspraak vindt – dat de 2% pas in 2024 bereikt moet zijn. Maar er is nog iets anders waardoor Europa en de VS gegarandeerd uit elkaar gaan lopen: Frankrijk en Duitsland hebben de ambitie om te gaan investeren in Europese defensie. En dat is niet hetzelfde als de Navo. En geld kun je maar één keer uitgeven. Op de laatste Europese top is al een basis gelegd. Groot-Brittannië heeft nog even tegengestribbeld. Dat was voor het laatst, zij gaan er niet meer over. Merkel en Macron waren hier de afgelopen week overigens muisstil over.

Waarden

Waarden blijven meestal vage dingen. Maar binnen het Atlantisch bondgenootschap zijn er verschillen. Bijvoorbeeld bij de wapenleveranties aan Saoedie-Arabië en de Golfstaten en de ondersteuning bij de aanvallen op de bevolking van Jemen komt dat naar boven. Bij migratiekwesties en vroeg of laat bij het partij kiezen in (of het stimuleren van) de strijd tussen soenniten en shiiten. De VS geloven in drones en kruisraketten. In Europa denkt men dat er meer is dan dat. Wanneer mogen jullie auto rijden? vroeg Merkel onlangs tijdens een officieel bezoek aan een groep vrouwen in Riyad.

Schone lucht

De klimaatdiscussie verdwijnt niet. Het akkoord van Parijs is een compromis dat een richting aangeeft. De Europese leiders gaven aan dat zij doorgaan met ‘Parijs’. Trump had het niet paraat en laat deze week weten wat hij doet.

das war einmal

Val van Trump?

Sommigen hopen dat Trump binnenkort valt door een ‘impeachment’-procedure. Maar waarom? Welk voordeel heeft dat voor ons, Europeanen? Blijft Trump zitten – in elk geval vier jaar – dan wordt de EU gedwongen op vier fundamentele punten tot een politieke lijn te komen. Dat kan, de regeringen Merkel en Macron staan er klaar voor, niet meer gehinderd door de Engelsen. En Nederland? Nederlanders gaan merken dat er een vliegwiel is op Europees niveau dat gewoon doordraait. Niet omdat Brusselse technocraten dat willen, maar omdat de grote boze wereld doordraait. Ook terwijl Wilders twittert, terwijl Pechtold en de gristenen ruzieën over wie het leven “voltooid” mag vinden en onze kranten ons wijsmaken dat de grootste militaire en digitale dreigingen uit Moskou komen.